Powszechnie wiadomo, że emerytury w Polsce są dość niskie. Stanowią jedynie pewien procent dotychczasowych zarobków. Powoduje to, że emeryci nie są zbyt majętnymi osobami. Dodatkowo samo wyliczenie emerytury również nie jest proste. Przez lata zmieniały się przepisy, ustawy były nowelizowane. Niezwykle trudno jest odnaleźć się w gąszczu wielu różnych przepisów. Dlatego dziś przygotowaliśmy dla Państwa zestawienie przepisów regulujących emerytury kobiet z rocznika 1953 roku.
Z artykułu dowiesz się:
- Jak można wyliczyć wyższą emeryturę?
- Czym jest wcześniejsza emerytura?
- Ile może wynosić emerytura kobiet urodzonych w 1953 roku?
Dnia 10 lipca 2020 r. weszła w życie ustawa, która doprowadziła do przeliczenia emerytur kobiet z rocznika 1953, które w 2008 r. skorzystały z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę. Efekt tych działań powinien być już emerytkom z tej grupy znany, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych musiał obliczyć świadczenia na nowo do 11 stycznia 2021 r.
Zmiana ustawy o emeryturach i rentach to efekt wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. (P 20/16), w którym Trybunał dostrzegł nierówność między kobietami urodzonymi w latach 1949-52, a kobietami urodzonymi w 1953 r., aczkolwiek jedynie tymi, które w 2008 r. zdecydowały się skorzystać z wcześniejszej emerytury.
Zacznijmy jednak od początku. W 2007 r. przedłużono o rok przywilej przejścia na wcześniejszą emeryturę. Rocznik 1953 został w ten sposób ostatnim, w ramach którego kobiety mogły skorzystać z wcześniejszego świadczenia. Problem zaistniał, kiedy 1 stycznia 2013 r. zaczął obowiązywać art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten, w mocy do dziś, stanowi, że od kapitału początkowego odlicza się pobrane kwoty pewnych świadczeń m.in. emerytury wcześniejszej. Kobiety z rocznika 1953 uzyskiwały prawo do emerytury powszechnej w różnych okresach po 1 stycznia 2013 r. Panie, które w 2008 r. postanowiły skorzystać z wcześniejszej emerytury nie mogły przewidzieć, że ich świadczenie po osiągnięciu wieku emerytalnego będzie w jakikolwiek sposób pomniejszone, ponieważ wówczas nie obowiązywał jeszcze art. 25 ust. 1b.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie tego przepisy w stosunku do kobiet z rocznika 1953 pogarsza ich sytuację względem kobiet z roczników 1949 – 52, które przeszły na emeryturę powszechną przed zmianą przepisów z dnia 1 stycznia 2013 r. Uznano, że roczniki 1949-53 powinny być traktowane jednakowo. Wskazano, że z zasady demokratycznego państwa prawa wynika m.in. zasada ochrony praw nabytych. Panie z rocznika 1953 zostały potraktowane jednak inaczej niż kobiety chociażby z rocznika 1952, u których kwoty pobieranych emerytur wcześniejszych nie miały wpływu na wysokość świadczenia.
Właśnie z uwagi na brak możliwości przewidzenia przez emerytki działań legislacyjnych, Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z konstytucją przepisu nakazującego potrącenie z kapitału początkowego kwot pobranych emerytur wcześniejszych w stosunku do nich. Uznano, że gdyby emerytki z rocznika 1953 mogły poznać wpływ art. 25 ust. 1b na wysokość emerytury, to mogłyby podjąć decyzję, że wolą pracować aż do osiągnięcia wieku uprawniającego do pobrania emerytury powszechnej.
Należy jednak zauważyć, że powyższe dotyczy jedynie kobiet z rocznika 1953, które od 2008 r. pobierały wcześniejszą emeryturę. Nie dotyczy to Pań, które nie pobierały tego świadczenia.
Rocznik 1953 jest więc bardzo zróżnicowany, jeśli chodzi o wysokość świadczeń emerytalnych. Ich sytuacja była przedmiotem interpelacji posłów Pawła Szramki, Urszuli Nowogórskiej i Jarosława Sachajko do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
Posłowie wskazali, że kobiety z rocznika 1953 zostały podzielone na trzy grupy, które zdefiniowali następująco:
- Te, które po ukończeniu 60 roku życia złożyły wniosek o emeryturę powszechną i zamrożono im kapitał początkowy oraz składki, odliczono pobrane emerytury wcześniejsze, a jednak pozostawiono emerytury na tych samych zasadach. Po przeliczeniu zyskują one mało korzystne podwyżki i wyrównania bądź żadne;
- Te, które nie składały wniosków w ogóle (w tym przypadku podwyżki i wyrównania są po przeliczeniu bardzo korzystne);
- Te, które będąc na wcześniejszej emeryturze dodatkowo pracowały – również po osiągnięciu wieku powszechnego (w tym przypadku emerytki nie zyskują nic, bądź kwoty są minimalne).
Przedstawiciel Ministerstwa w odpowiedzi na pytanie parlamentarzystów poinformował, że nie są planowane kolejne zmiany w ustawie o emeryturach i rentach.
Wracając do zmiany ustawy o emeryturach, która weszła w życie dnia 10 lipca 2020 r., pozwalała ona na przeliczenie emerytury na nowych zasadach kobietom, które dotychczas pobierały wcześniejszą emeryturę bez pomniejszania kapitału początkowego o sumy pieniężne pobrane w ramach tego świadczenia. ZUS zobowiązany został przeliczyć świadczenia. Dla emerytek, które dotychczas pobierały wcześniejszą emeryturę jako świadczenie korzystniejsze, miało się to odbywać na wniosek . Świadczenie emerytek, które już przed 10 lipca złożyły wniosek o emeryturę powszechną miało nastąpić z urzędu.
