Kancelaria Szal i Partnerzy poza sprawami z zakresu prawa cywilnego (rozwód, alimenty, podział majątku), starając się wyjść naprzeciw potrzebą Klientów prowadzi również doradztwo i obsługę prawną w zakresie prawa kanonicznego:
W zakresie tym skupiamy się przede wszystkim na kwestiach:
- prawa wyznaniowego (stosunki państwo-kościół, ochrona uczuć religijnych),
- kościelnego prawa majątkowego (alienacja dóbr kościelnych, także przez kościelne osoby prawne),
- kościelnego prawa małżeńskiego – głownie procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa (nazywanych również jako rozwód kościelny), czy kwestii związanych z uzyskania dyspensy od małżeństwa ważnie zawartego, a niedopełnionego.
Czym różni się rozwód od rozwodu kościelnego?
Postępowanie dot. rozwodu cywilnego, a postępowanie dot. stwierdzenia nieważności małżeństwa to dwa zupełnie odrębne postępowania. Jednak ze względu na czas ich pojawienia się w życiu naszych Klientów są często mylone. Dlatego w tym wpisie chcielibyśmy odpowiedzieć na pytania:
Co to jest rozwód cywilny? Czym jest małżeństwo konkordatowe? Co to jest ślub mieszany? Co to jest rozwód kościelny? Kto może dostać unieważnienie małżeństwa? Ile trwa rozwód kościelny? Ile kosztuje rozwód kościelny?
Rozwód cywilny
W rozumieniu prawa cywilnego, czy inaczej mówiąc państwowego, najważniejsze jest małżeństwo cywilne. Zawierane jest ono na podstawie prawa obowiązującego w Polsce. Małżonkowie zawierają ślub przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego.
Gdy mówimy o rozwodzie, zwykle mamy na myśli właśnie rozwiązanie małżeństwa zawieranego w Urzędzie Stanu Cywilnego. W myśl przepisów Kodeksu Prawa Cywilnego rozwód orzekany jest przez Sąd Okręgowy, wtedy gdy nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Ma on nastąpić w zakresie więzi emocjonalnej, gospodarczej, jak też fizycznej.
Procedura rozwodowa rozpoczyna się od wniesienie do sądu państwowego pozwu rozwodowego, który zawiera stosowną argumentację i uzasadnienie. Często również dowody. Osobą, która jest uprawniona do pomocy w tego typu przypadkach jest adwokat lub radca prawny. Obie te osoby muszą posiadać odpowiednią wiedzę i uprawnienia przyznawane przez odpowiednio: radę adwokacką lub izbę radcowską.
Rozwód cywilny może zostać orzeczony bez orzekania o winie małżonków, ale również orzeczeniem winy jednego lub obu małżonków. Decyzję co do rozwodu podejmują powszechne sądy państwowe, m.in. Sąd Okręgowy.
Wiele par poza ślubem cywilnym zawiera również ślub w swoim kościele, np. w Kościele katolickim. Co do zasady jest to zupełnie osobna procedura, której nie należy łączyć ze ślubem cywilnym. W Kościele katolickim zawarcie małżeństwa jest również sakramentem świętym.
Pomimo tego, że ślub kościelny i cywilny to zupełnie dwie różne rzeczy to dzięki postanowieniom Konkordatu (umowa międzynarodowa zwarta pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, dz.u. z 1998 r. nr 51, poz. 318) podczas jednej ceremonii zawierane są aż dwa małżeństwa: kościelne i cywilne.
Mimo tego, że ślub i cywilny i kościelny są zawierane razem, podczas jednej ceremonii, to jakiekolwiek „rozłącznie” małżonków, nawet w procedurze separacji odbywa się już dwutorowo w sądzie cywilnym i równolegle kościelnym. Rozwód cywilny rozwiązuje małżeństwo cywilne. Nie rozwiązuje czy też nie unieważnia małżeństwa kościelnego. Po orzeknięciu rozwodu, ślub kościelny jest wciąż ważny i wiążący.
Tu trzeba wspomnieć, że w Kościele Katolickim nie ma czegoś takiego jak rozwód. Wszystko dlatego, że małżeństwo zgodnie z prawem jest podniesione do rangi sakramentu, a przez to jest nierozerwalne. Trwa więc aż do śmierci jednego z małżonków. Dlatego podkreślić trzeba, że nie można mówić tym, że w Kościele są rozwody. Nie ma ani rozwodów kościelnych, ani też unieważnienia ślubu. Także sformułowanie unieważnienie małżeństwa również jest niepoprawne.
Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa?
Pomimo tego, że małżeństwo kościelne jest na całe życie, to często zdarza się, że małżonkowie, choć ślubują w kościele to czynią to wbrew obowiązującemu prawu kanonicznemu. Gdy dochodzi do takiej sytuacji wtedy małżeństwa nie ma. Nie ma ono możliwości powstać, czy zaistnieć. Mimo, że wszyscy zgromadzeni: rodzina, przyjaciele, a także sami nupturienci sądzili, że doszło do zawarcia czynności. Mowa tu po prostu o nieważności czynności prawnej, które równocześnie jest ten sakramentem.
Prawo kanoniczne stanowi o formalnościach, które muszą być spełnione do tego, aby małżeństwo zaistniało. Stawia też wymagania przed samymi narzeczonymi. Jeśli nie spełniają oni pewnych warunków, to wtedy też nie może dojść do ważnego zawarcia małżeństwa.
Najbardziej powszechnymi tytułami nieważności małżeństwa są:
- psychiczna niezdolność do wypełniania istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 n3 KPK): alkoholizm, narkomania, niedojrzałość emocjonalna, osobowość bierno-zależna jako uzależnienie np. od matki lub rodziny, schizofrenia, seksoholizm, homoseksualizm, uzależnienie od hazardu.
- symulacja zgody małżeńskiej (kan. 1101 § 2 KPK)
- wykluczenie chęci posiadania potomstwa w małżeństwie (kan. 1101 § 2 KPK)
- wykluczenie wierności / jedności małżeńskiej (kan. 1101 § 2 KPK)
- wykluczenie nierozerwalności małżeństwa (kan. 1101 § 2 KPK).
Jak zacząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa?
Podstawową kwestią jest ustalenie podstaw prawnych i przygotowanie skargi powodowej o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Oczywiście w pierwszej kolejności należy też w odpowiedni sposób zebrać materiał dowodowy.
W tym wszystkim pomóc może adwokat kościelny. Dokona on nie tylko oceny sytuacji prawnej, ale też oceni szanse na pozytywny wyrok i stwierdzenie nieważności małżeństwa.
Podczas wstępnej konsultacji należy przygotować historię małżeństwa i jeśli są dostępne, także dokumenty związane z wcześniejszym rozwodem cywilnym.
Czym się różni rozwód kościelny od rozwodu cywilnego?
Rozwód cywilny orzeka sąd państwowy. Może to zrobić zawsze, gdy spełnione są wymogi prawne. Po orzeczeniu rozwodu małżonkowie mogą zawrzeć kolejne małżeństwo. Są bowiem znów osobami stanu wolnego. Nie ma rozwodu w kościele. Stwierdzenie nieważności małżeństwa powoduje, że wiemy, że małżeństwa nigdy nie było. Nigdy nie doszło do zawarcia małżeństwa. W efekcie czego małżonkowie są wciąż osobami stanu wolnego. Jedynie względem dzieci poczętych z nieważnego małżeństwa stosuje się domniemanie prawne. Polega ono na tym, że dzieci z tego małżeństwa uznajemy za zrodzone z legalnego i ważnego małżeństwa. Wszystko po to, aby nie krzywdzić ich.
Rola adwokata i adwokata kościelnego
Tak jak w procesie cywilny, także w procesie kościelnym może występować pełnomocnik lub adwokat. Nazywamy wówczas tę osobę adwokatem kościelnym. Aby móc pełnić zadania adwokata kościelnego należy dysponować odpowiednią wiedzą i doświadczeniem, a także posiadać stosowną zgodę władzy kościelnej. Najczęściej o możliwości dopuszczenia adwokata kościelnego do sprawy decyduje miejscowy biskup diecezjalny. Czasem czyni to po konsultacji w wikariuszem sądowym.
Bardzo ważnym dokumentem uprawniającym adwokata kościelnego do pracy w sądach kościelnych jest Diploma Licentiatus. Warto zawsze poprosić adwokata o okazanie takiego dokumentu, aby mieć pewność, że działa on legalnie.
W Kancelarii Szal i Partnerzy wszystkie osoby zajmujące się prawem kanonicznym mają Diploma Licentiatus oraz tytuł magistra lub doktora prawa kanonicznego.
W jakich sądach kościelnych działamy?
Dzięki temu, że współpracujemy z wieloma adwokatami kościelnymi, dlatego mamy możliwość pomagać Państwu w sądach kościelnych we wszystkich diecezjach w Polsce. Choć większość spraw prowadzimy dla Klientów z Archidiecezji warszawskiej, diecezji warszawsko-praskiej (Sąd Metropolitarny Warszawski), to chętnie pomożemy Państwu również w innych diecezjach m.in.:
- Archidiecezja lubelska:
Sąd Metropolitalny Lubelski
Prymasa St. Wyszyńskiego 2, 20-950 Lublin - Diecezja pelplińska
Sąd Biskupi Diecezji Pelplińskiej
Biskupa Dominika 11 - Diecezja radomska
Sąd Kościelny Diecezji Radomskiej
Malczewskiego 1, 26-610 Radom - Archidiecezja warszawska i warszawsko-praska
Sąd Metropolitalny Warszawski
Nowogrodzka 49, I p.
00-695 Warszawa - Archidiecezja gdańska
Gdański Trybunał Metropolitalny
ul. Cystersów 11
80-330 Gdańsk-Oliwa
